9 lessen voor de volgende ebola-epidemie

Bijna twee jaar lang was Artsen Zonder Grenzen bijzonder betrokken in de strijd tegen de verwoestende ebola-epidemie in West-Afrika. We verzorgden niet minder dan 5200 ebolapatiënten, waarvan er 2500 de ziekte overleefden. In een speciaal rapport stellen we voor wat we daar allemaal uit geleerd hebben. Dit zijn de negen belangrijkste lessen.  

1.  De sterfegraad lag tijdens deze epidemie lager dan 60%

Bij eerdere epidemieën met het ebolavirus van het type Zaïre lag dat getal veel hoger. Soms bedroeg het wel 90%. Er moet verder onderzoek komen naar dat lage percentage. Want we willen weten of de behandeling die wij gaven een verschil heeft gemaakt of niet.

2.  De hoeveelheid virusdeeltjes in het bloed voorspelt best welke patiënten zullen overleven

Vóór deze epidemie wisten we niet precies wat er op wees  of een patiënt het zou halen of niet. Lang is bijvoorbeeld gedacht dat het het aantal dagen sinds de besmetting de doorslag gaf. Met deze nieuwe informatie weten we welke patiënten het dringendst onze zorg nodig hebben. Bovendien is het interessante informatie voor de ontwikkeling van een medicijn tegen het virus.

3.  Lichaamsvloeistoffen zijn in verschillende mate besmettelijk op verschillende momenten

Vloeistoffen als speeksel, bloed of urine zijn niet allemaal even besmetellijk op elk moment in het ziekteproces. Als we weten in welke mate iets besmettelijk is, kunnen we ons medisch personeel en de familie van de patiënten efficiënter beschermen tegen besmetting.

4.  Dit zijn de zwakste patiënten: kinderen, zwangere vrouwen, ouderen

Tot nu toe wisten we niet wie het kwetsbaarst was voor het virus, en wie dus de meeste zorg nodig had. Met deze kennis kunnen we onze zorg beter toespitsen op de patiënten die er het meest nood aan hebben.

5.  Ook na genezing heeft een zwangere vrouw nog virus in het vruchtwater

Daarom moet de bevalling toch in een ebolakliniek gebeuren. De baby kan bij de geboorte besmet worden, maar ook het medisch personeel dat helpt bij de bevalling.

6.  Er is een vaccin dat goed lijkt te beschermen tegen ebola

De studie met het vaccin 'rVSV-ZEBOV'  in Guinee gaf veelbelovende resultaten. Het vaccin kan een belangrijk instrument worden om toekomstige epidemieën snel de kop in te drukken. Er is dus zeker meer onderzoek nodig naar dit product en naar andere veelbelovende vaccins.

7.  Er is maar 1 geval bekend van besmetting via seksueel contact

Ondanks alle geruchten en speculaties over besmettingen door genezen patiënten (met name door sperma), is er maar één gedocumenteerd geval van besmetting door seksueel contact. Het risico daarop lijkt dus erg klein te zijn, wat belangrijk is in de strijd tegen stigmatisatie en uitsluiting van patiënten die de ziekte overleefd hebben.

8.  Digitale tablets zijn het handigst om ebolaklinieken te beheren

De strikte veiligheidsvoorschriften in een ebolakliniek maken het uitwisselen van informatie erg moeilijk. Mondeling is moeilijk omdat het masker in de weg zit, en papieren met notities mogen de besmette zone niet verlaten. Uiteindelijk bleken elektronische systemen met een draadloze verbinding de beste oplossing, ook al zijn ze niet altijd makkelijk te gebruiken op plaatsen waar nauwelijks technische voorzieningen zijn.

9.  De moeder- en kindzorg heeft erg gelezen onder ebola-epidemie

In Monrovia is de moedersterfte bijvoorbeeld gestegen. Moeder- en kindzorg moet dus zeker een aandachtspunt zijn tijdens een volgende epidemie.

een enorme uitdaging 

De ebola-epidemie die in 2014-2015 West-Afrika teisterde, leidde tot één van de grootste hulpverleningsoperaties die Artsen Zonder Grenzen ooit opzette. Maar de uitdagingen waren enorm:

• Er was geen enkele remedie tegen de ziekte beschikbaar 
• De uitdagingen, zowel medisch als logistiek, om verdere besmettingen te voorkomen waren aanzienlijk
• Er was nauwelijks wetenschappelijke kennis om beslissingen op te baseren

Het onderzoek naar ebola gaat verder

Deze epidemie toonde nog maar eens aan hoe dringend er nood is aan snelle en nauwkeurige diagnostische tests, aan doeltreffende behandelingen, en aan een goed vaccin. Ons werk wijst ook uit dat het mogelijk is om meer onderzoek te doen, ook tijdens een ongezien epidemie als die van 2015-2015. En dat onderzoek is hard nodig om de medische teams te ondersteunen in hun werk.

Er zijn belangrijkse lessen geleerd, en die moeten we goed onthouden. De internatonale gemeenschap en de medische actoren moeten die lessen vertalen naar politieke maatregelen, om epidemieën in de toekomst beter te beheersen en catastrofes als deze te verkomen.

Artsen Zonder Grenzen zet haar onderzoek verder, vooral naar de impact van de epidemie op lokale systemen voor gezondheidszorg.