Sinds de escalatie van het geweld op 15 april 2023 in verschillende delen van Soedan, blijft Artsen Zonder Grenzen (AZG) medische humanitaire hulp verlenen in zeven staten van het land. Zo verlenen wij hulp in Rokero en Umo, twee steden in de bergachtige regio van de deelstaat Centraal-Darfur genaamd Jebel Marra. Deze regio leidt al tientallen jaren onder conflict, verwaarlozing en uitsluiting van diensten. Onze overgebleven teams kunnen maar weinig patiënten doorverwijzen naar betere behandeling omwille van de aanhoudende gevechten. Ziekenhuizen functioneren niet meer, wegen zijn te onveilig en het blijft problematisch om personeel en voorraden in de stad te krijgen.
In 2020 heeft AZG het zogenaamde “plattelandsziekenhuis” in de stad Rokero omgebouwd tot een gespecialiseerde zorginstelling dat in staat voor meer dan 250.000 uit twee steden en omliggende dorpen. We beheren de opnameafdeling, de spoedafdeling, het centrum voor therapeutische voeding, de kraam- en bevallingsafdelingen en de observatieruimte. Onze teams helpen bij ongeveer 10 bevallingen per week en 5 tot 15 nieuwe opnames per dag, inclusief verwijzingen uit onze ondersteunde gemeenschapsprogramma's.
Momenteel doen we noodverwijzingen naar het enige operationele ziekenhuis dat beperkte chirurgische capaciteit heeft in Golo town in Jebel Marra. In 2021 voerde AZG ook een mobiel noodvoedingsprogramma uit voor 20 dorpen, waarbij meer dan 500 ondervoede kinderen werden behandeld.
De AZG-projectcoördinator Nkemju Rosevelt, Soedanese en internationale collega’s moesten jammer genoeg de moeilijke beslissing nemen om het project te verlaten. De rit van Rokero naar El Fasher, de hoofdstad van Noord-Darfur, duurde zeven uur omdat de wegen nog steeds onveilig zijn. Ze vlogen vanuit El Fasher naar Tsjaad en vervolgens naar Nairobi, Kenia. Op weg naar huis in Kameroen, blikt Nkemju terug op zijn ervaringen in het door conflict geteisterde Soedan:
"Ik was in Rokero toen de situatie in heel Soedan omsloeg. We hadden deze extreme escalatie van geweld niet verwacht. Als projectcoördinator had ik samen met mijn team noodplannen opgesteld om de veiligheid van onze medewerkers en patiënten te garanderen en om hulp te kunnen bieden in tijden van geweld en onveiligheid.
Wat er echter gebeurde ging veel verder dan verwacht. Terwijl Rokero stabiel en rustig bleef, zijn alle belangrijke steden in Darfur zoals El Fasher, Nyala, El Geneina, Zalingei, Tawila en Kabila en de omliggende gebieden in hevige gevechten verwikkeld geraakt. Hierbij vielen honderden doden en nog veel meer gewonden.
Het project verlaten was een moeilijke beslissing
Het was een moeilijke beslissing om onze teamleden uit het gebied te evacueren. Voor onze komst waren de meeste gebieden in Jebel Marra al meer dan tien jaar afgesloten van gezondheidszorg en andere essentiële voorzieningen. In sommige gebieden die door de rebellen werden gecontroleerd was dit al bijna twee decennia.
Een klein team van toegewijde en ervaren Soedanese collega’s zijn daar gebleven, van wie sommigen uit Rokero komen en anderen uit andere delen van Darfur. Ze blijven ongelofelijk werk leveren. Ze proberen de ziekenhuisdiensten in Rokero en de primaire gezondheidszorg in Umo in stand te houden, en ze werken in afgelegen dorpen met gezondheidswerkers die door AZG zijn opgeleid.
Hoewel het relatief rustig was in Rokero, waren er toch verschillende uitdagingen
In Rokero werden we geconfronteerd met de indirecte gevolgen van deze verschrikkelijke escalatie. Hoewel het gebied rustig is, heeft ons team daar nog steeds te maken met verschillende uitdagingen. Het is moeilijk om voedsel, medicijnen, brandstof voor generatoren en voertuigen binnen te krijgen. Daarnaast is het ook zeer complex om personeel in en uit de stad te krijgen voor ondersteuning en doorverwijzing van patiënten die een operatie nodig hebben want de wegen die uit de stad leiden, blijven gevaarlijk.
Als projectcoördinator is het zwaar om met zo'n onzekere en snel veranderende situatie om te gaan. We weten immers niet wat er zal gebeuren en hoe we het beste vooruit kunnen plannen voor ons team in Rokero, voor onze patiënten en de gemeenschappen die we daar helpen. Internationale collega's en collega's die uit andere delen van Soedan hebben we geëvacueerd terwijl andere Soedanese collega’s ervoor kozen om te blijven en ons werk voort te zetten. De patiënten en gemeenschappen zitten in een sfeer van onzekerheid door de angst voor het onbekende, wat de situatie heel slopend maakt.
Steeds meer mensen die vluchten uit stedelijke gebieden zoals El Fasher, Zalingei en Khartoem komen aan in Jebel Marra. Ze komen aan in commerciële vrachtwagens zonder enige bezittingen, omdat ze ontsnapt zijn aan extreem geweld.
Wij coördineren de enige gespecialiseerde gezondheidszorg instelling voor mensen uit Rokero en Umo, waar meer dan 250.000 mensen wonen. Het was een zeer moeilijke beslissing voor ons en een emotioneel moment voor de gemeenschappen die niet wouden dat we vertrokken.
De mensen herinneren zich de pijn toen ze zieke en gewonde mensen dagenlang op ezels naar Tawila en El Fasher moesten dragen en velen die stierven aan vermijdbare aandoeningen door de lange afstanden die ze moesten afleggen op zoek naar gezondheidszorg. Bovendien braken er in Rokero regelmatig gevechten uit, zo behandelden we in november 2022 meer dan 50 traumapatiënten.
Vrouwen, mannen, gemeenschapsleiders, ouderen en voormalige patiënten smeekten ons om te blijven. Sommige gemeenschapsleiders kwamen rechtstreeks naar me toe om te zeggen dat ze in zouden staan voor onze veiligheid. Jebel Marra is altijd versnipperd geweest door verschillende rebellen of gewapende groepen. Maar ze hebben altijd hun meningsverschillen naast zich neer kunnen leggen, wetende dat geen toegang tot gezondheidszorg fataler zou zijn voor de gemeenschap dan het geweld zelf.
Moeders en kinderen zijn alweer grootste slachtoffers
Het aantal sterfgevallen onder zwangere vrouwen en nieuwe moeders is hoog in Darfur. Sommige vrouwen verliezen hun baby in de eerste drie maanden van hun zwangerschap omdat ze op ezels rijden of extreem hard moeten werken om de velden te onderhouden en hun kinderen op te voeden. De meeste mensen hier zijn boeren die sorghum en gierst kweken maar door het jarenlange conflict en de recente escalatie zijn de landbouwactiviteiten vaak verstoord. Hierdoor hebben gezinnen vaak een slechte of gewoonweg geen oogst. De meeste mensen kunnen zich amper twee basismaaltijden per dag veroorloven.
Ik herinner me dat er in juli 2022 een enorme ondervoedingscrisis was. We gingen met de mobiele klinieken naar de dorpen in de bergen om kinderen te behandelen die in een zeer slechte toestand verkeerden. We brachten de heel zieke kinderen naar ons therapeutisch voedingscentrum en behandelden veel andere kinderen in de dorpen.
Het was zeer emotioneel en moeilijk voor het deel van ons team dat vertrokken is. We wouden graag blijven, de veiligheid van het team kon niet gegarandeerd worden. Ik spreek dagelijks met onze Soedanese collega's in Rokero om op de hoogte te blijven van wat er gebeurt. Ik ben opgelucht dat het goed met hen gaat en dat ze hun geweldige werk ter ondersteuning van de gemeenschappen daar kunnen voortzetten."
Faciliteiten die gesteund worden door Artsen Zonder Grenzen blijven levensreddende medische zorg verlenen
In El Fasher en het Zamzam-kamp, Noord-Darfur, in Kreinik, West-Darfur, in Rokero en Umo, Centraal-Darfur, in Khartoem, in Al-Jazeera, in Um Rakuba en Tinedba, El-Gedaref en in Ad-Damazin, Blauwe Nijl-staten. Artsen Zonder Grenzen werkte voor het eerst in Soedan in 1978 en is sinds 2003 ononderbroken aanwezig om levensreddende medische zorg te verlenen aan mensen die dat het meest nodig hebben.
