Malaria en klimaatverandering: een dubbele crisis
Madagaskar is een van de landen die het zwaarst getroffen wordt door malaria. Volgens het ministerie van Volksgezondheid overschreed het aantal gemelde malariagevallen in 2023 de nationale epidemiedrempel. Er werden 2,8 miljoen gevallen en 400 doden geregistreerd, vergeleken met 1,7 miljoen in 2022.
Het district Ikongo, waar Artsen Zonder Grenzen werkt, ondergaat een dubbele crisis van malaria én ondervoeding, die nog verergerd wordt door geografische obstakels. Kinderen onder de 5 jaar lopen het grootste risico op complicaties. Volgens schattingen van USAID treft malaria ongeveer 7,5% van de kinderen onder de vijf jaar in het land. De piekperiode voor malaria, van november tot mei, valt samen met het cycloon- en regenseizoen, dat loopt van oktober tot mei. Wegen naar gezondheidscentra worden moeilijk toegankelijk.
Ruwe wegen door regen- en cyclonenseizoen
Tijdens het regen- en cyclonenseizoen wordt de toegang tot gezondheidszorg nog moeilijker, waardoor het leven van zieke kinderen nog meer gevaar loopt en ze niet op tijd behandeld kunnen worden. "Als het te hard regent, is het moeilijk om de kinderen te verzorgen. De wegen worden modderig en onbegaanbaar. Ook het omringende water stijgt. Zowel wij als de patiënten hebben moeite om ons te verplaatsen, zelfs niet om naar het gezondheidscentrum te gaan of om ze naar huis te sturen", vertelt Dr. Nantenaina, een arts in het Intensive Nutritional Recovery Centre (CRENI) dat door AZG wordt gerund.
In moeilijk bereikbare gebieden zoals het Ikongo-district is er een grote geografische afstand tussen de huishoudens van families en gezondheidsinstellingen. "Toen ik zag dat de toestand van mijn zoon verslechterde, besloot ik uiteindelijk om met hem naar de dokter te gaan. Om hier te geraken, moest ik 4 uur wandelen en het water oversteken, terwijl ik mijn zoon op mijn rug droeg", vertelt Soanary. Ze is de moeder van een kind van vier, dat aan ondervoeding en malaria lijdt.
Soanary is niet de enige in deze situatie. Door het gebrek aan vervoer en de slechte staat van de wegen, zijn de gezondheidscentra of malariabehandelingspunten moeilijk bereikbaar voor de gemeenschappen, vooral tijdens het regen- en cycloonseizoen. Mensen gaan pas naar het ziekenhuis als hun gezondheidstoestand zeer ernstig is geworden.
Klimaatverandering in het hart van de crisis
Madagaskar is een van de landen die het meest bedreigd worden door klimaatverandering. Het land is zwaar getroffen door extreme weersverschijnselen, die de toegang tot gezondheidszorg en de algemene gezondheids- en voedingstoestand hebben ondermijnd. Deze situatie heeft gedeeltelijk bijgedragen aan de toename van malaria en ondervoeding. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is de incidentie en mortaliteit van malaria tussen 2015 en 2022 met 25% tot 55% gestegen, en volgens het World Malaria Report 2023 is de incidentie tussen 2000 en 2022 met meer dan 100% gestegen. (Incidentie is het aantal nieuwe zieken of ziekten in een populatie over een bepaalde periode)
Veranderingen in temperatuur en regenval, en de hittegolven en overstromingen die daarop volgen, kunnen invloed hebben op het gedrag en de overleving van de malariadragende Anopheles mug, wat leidt tot een toename van de transmissie en de ziektelast.
In het Ikongo district, een regio met een vochtig tropisch klimaat, gaan de gevolgen van de klimaatverandering nog verder. Met een beperkte wegeninfrastructuur en een toch al verzwakte voedingstoestand, zorgt de passage van regens en cyclonen voor een aanzienlijk verminderde toegang tot gezondheidsfaciliteiten, wat de algemene gezondheid van de bevolking zal verzwakken. Bovendien zijn de meeste dorpen en gemeenten in het district omgeven door moerassen en rivieren. Tijdens zware regens worden plantages en rijstvelden overstroomd, wat de toch al precaire voedselsituatie nog verergert.
“Als het regent, krijgen onze gezondheidscentra veel gevallen van malaria,” vertelt Evelyne, een verpleegster in het basisgezondheidscentrum van Ikongo. De piekperiodes vallen samen met het regen- en cyclonenseizoen in het land. “Tijdens het regenseizoen ontvangen we elke week minstens 1 nieuw geval van een ondervoed kind met malaria en complicaties,” zegt Dr. Nantenaina, een arts in het Intensive Nutritional Recovery Centre van AZG.
Artsen Zonder Grenzen is sinds 2022 aanwezig in Ikongo. Vanaf de start van het project tot maart 2024 hebben onze teams, in samenwerking met het ministerie van Volksgezondheid, 2.205 kinderen gediagnosticeerd en behandeld die zowel aan ondervoeding als aan malaria leden, waarvan 256 dit jaar. Geconfronteerd met voedselonzekerheid verergerd door verschillende klimaatverschijnselen en cyclonen, hebben onze teams hun activiteiten in het zuiden van het land, dat het zwaarst getroffen is, opgevoerd. Vandaag ondersteunt AZG 7 eerstelijnsgezondheidscentra en 2 centra voor intensief voedingsherstel om ondervoede kinderen in het district Ikongo te diagnosticeren en te behandelen.
