Na 7 jaar is aanklacht tegen reddingsacties op zee ingetrokken

Na zeven jaar van valse beschuldigingen, lasterlijke uitspraken en een flagrante criminaliseringscampagne tegen organisaties die zoek- en reddingsoperaties op zee uitvoeren, werd het onderzoek dat eind 2016 door het openbaar ministerie in Trapani, Sicilië, werd gestart, vandaag afgewezen. Zeven jaar van onwaarheden zijn weggevaagd, maar de aanvallen gaan door. Levens redden is geen misdaad.

In deze zaak onderzocht het gerecht of Artsen Zonder Grenzen (AZG) en andere organisaties die zoek- en reddingsacties uitvoeren, helpen en aanzetten tot “illegale immigratie”. De beschuldigingen zijn nu dus ook officieel ongegrond. De gigantische aanklacht werd gebaseerd op gevolgtrekkingen, telefoontaps, valse verklaringen en een interpretatie van reddingsmechanismen die opzettelijk werd verdraaid om ze als criminele handelingen te presenteren.

Na een twee jaar durende voorlopige hoorzitting erkende hetzelfde bureau dat het onderzoek opende echter dat uit het bewijsmateriaal bleek dat de NGO's uitsluitend met de bedoeling werkten om levens te redden, en vroeg het de zaak niet voort te zetten. De rechter heeft de zaak nu definitief gesloten, de beschuldigingen ongegrond verklaard en ieder vermoeden van samenwerking met smokkelaars van de tafel geveegd.

“Deze ongefundeerde beschuldigingen hebben jarenlang geprobeerd het werk van humanitaire zoek- en reddingsteams te bezoedelen. Ze waren bedoeld om schepen van de zee af te halen en hun pogingen om levens te redden en getuigenis af te leggen, tegen te gaan. Nu zijn deze beschuldigingen ineen gestuikt”, aldus dr. Christos Christou, internationaal voorzitter van Artsen Zonder Grenzen, “Onze gedachten zijn bij onze collega’s van Artsen Zonder Grenzen en andere organisaties die zeven jaar lang onder de last van beschuldigingen moesten leven omdat ze op legitieme wijze hun werk doen: het redden van mensen in nood op zee, in volledige transparantie en in overeenstemming met de wetten.”

Tijdens het zeven jaar durende wachten op de uitspraak in deze zaak zijn de aanvallen op zoek- en reddingsacties voortgezet via een reeks schadelijke beleidsmaatregelen. Het gaat onder meer om beperkende wetten, de detentie van civiele schepen en steun aan de Libische kustwacht, die reddingsacties belemmert en het lijden en de mensenrechtenschendingen verergert voor mensen die onder dwang naar Libië worden teruggestuurd. Ondertussen zijn de sterfgevallen in de Middellandse Zee blijven stijgen.

Lees het AZG-rapport 

Dodelijke impact

2023 was het jaar met het hoogste aantal sterfgevallen sinds de beschuldigingen voor het eerst tegen onze teamleden werden geuit in 2017. Volgens het EU Fundamental Rights Agency zijn door EU-landen minstens 63 juridische of administratieve zaken aangespannen tegen NGO's voor zoek- en reddingsacties (juni 2023). Het afgelopen jaar hebben de Italiaanse autoriteiten 21 keer humanitaire reddingsvaartuigen aangehouden, wat neerkomt op 460 dagen waarin ze verhinderd waren mensen in nood op zee te helpen. Het zoek- en reddingsschip van Artsen Zonder Grenzen, Geo Barents, heeft zojuist haar operaties hervat na twintig dagen onrechtvaardige detentie op basis van de bedrieglijke beschuldiging dat het mensenlevens in gevaar zou brengen, nadat een Libische patrouilleboot een lopende reddingsoperatie met geweld had onderbroken.

Bovendien krijgen humanitaire schepen voortdurend afgelegen havens in het noorden van Italië toegewezen om overlevenden van boord te laten gaan, waardoor ze weggehouden worden van het zoek- en reddingsgebied, terwijl mensenlevens in gevaar zijn.

Samen met het cynische beleid om het grensbeheer uit te besteden aan onveilige derde landen, zoals Libië, keren Italië en de Europese lidstaten mensen die veiligheid zoeken in Europa de rug toe, wakkeren ze menselijk lijden aan en tonen ze uiteindelijk een totale minachting voor de bescherming van mensenlevens.

“De voorbije jaren hebben de Italiaanse autoriteiten enorme middelen geïnvesteerd in het opwerpen van barrières voor humanitaire actie en in een beleid van dood. Ze hebben niets gedaan om scheepsrampen te stoppen en legale en veilige routes te openen voor mensen die via de Middellandse Zee vluchten”, zegt Tommaso Fabbri, voormalig verantwoordelijke van de SAR-activiteiten voor Artsen Zonder Grenzen, die bij de zaak betrokken was. “Het redden van levens is geen misdaad, het is een morele en wettelijke verplichting, een fundamentele daad van de mensheid die eenvoudigweg moet worden gedaan. Stop met het criminaliseren van solidariteit! Alle inspanningen moeten gericht zijn op het voorkomen van onaanvaardbare doden en lijden en het garanderen van het recht op redding – het terugbrengen van de mensheid en het recht op leven in de Middellandse Zee.”

De teams van Artsen zonder Grenzen zijn in 2015 voor het eerst begonnen met zoek- en reddingsoperaties in de Middellandse Zee, om de leegte op te vullen die was ontstaan door het stopzetten van de “Mare Nostrum” reddingsoperatie. Sindsdien hebben acht verschillende schepen van Artsen zonder Grenzen meer dan 92.000 levens helpen redden.

Ondanks de opzettelijke hinder heeft Artsen Zonder Grenzen haar zoek- en reddingsoperaties niet gestaakt, en tot op de dag van vandaag zijn haar teams betrokken bij reddingsoperaties aan boord van het huidige schip, de Geo Barents. “Onze hulpverleners zijn nooit gestopt met hun activiteiten bij AZG-interventies over de hele wereld, net zoals onze schepen nooit zijn gestopt met het redden van levens op zee. Dit is ons beste antwoord op alle beschuldigingen geweest”, besluit dr. Christou.