Alicia de la Rosa is een psychologe gespecialiseerd in psychotherapie met behulp van dieren. Alicia werkt samen met Onnie, een vierjarige Labrador Retriever, en biedt geestelijke gezondheidszorg aan slachtoffers van marteling en extreem geweld in het Comprehensive Care Centre in Mexico-City, dat sinds 2017 beheerd wordt door Artsen zonder Grenzen (AZG).
Een AZG-team van artsen, psychologen, maatschappelijk werkers, psychiaters en fysiotherapeuten biedt uitgebreide, en vaak langdurig, zorg aan mensen met een migratieachtergrond en Mexicanen die gruwelijke reizen langs de migratieroute of extreem geweld in hun land van herkomst hebben meegemaakt.
Onnie is opgeleid om therapeutische hulp te bieden aan kinderen, jongeren, ouderen en mensen met een handicap. De ondersteuning die Onnie en Alicia in het centrum bieden, is een onderdeel van de psychosociale zorg die sommige patiënten krijgen.
"Sommige mensen die traumatische situaties van extreem geweld of marteling hebben meegemaakt, vinden het moeilijk om hun emoties te uiten en weer vertrouwen te vinden in anderen en in hun omgeving"
"Werken met Onnie geeft patiënten een kans om barrières neer te halen, zodat ze zich open kunnen stellen voor therapeuten en zich zelfverzekerd voelen om te praten over de moeilijke situaties die ze hebben meegemaakt. De patiënten in dit centrum zijn slachtoffer geweest van ontvoeringen, martelingen, gedwongen prostitutie, bedreigingen, verminking, seksueel geweld, gedwongen rekrutering door georganiseerde misdaadbendes, of zijn zelfs getuige geweest van de moord op een familielid."
Therapiehonden worden van jongs af aan getraind. Onnie begon zijn training als puppy, toen hij werd blootgesteld aan verschillende geluidsprikkels, texturen, omgevingen, mensen en voorwerpen. Toen hij een jaar oud werd, begon hij met zijn training als therapiehond. Die training ging gepaard met basisgehoorzaamheidslessen om bijvoorbeeld te leren zitten, liggen, draaien, zijn poot geven, springen en bewegen zodat patiënten met motorische problemen hem kunnen aaien of aaien.
Door dieren ondersteunde psychotherapie helpt mensen ook om hun emoties te uiten. "Er zijn mensen met complexe trauma's die niet kunnen zeggen: 'Vandaag ben ik erg verdrietig', maar wel: 'Vandaag kijkt Onnie verdrietig'," zegt Alicia. "Daardoor kunnen psychotherapeuten hun stemming kennen. Patiënten brengen ook het vertrouwen dat ze voor de hond voelen over op de therapeut. Ze denken: 'Als Onnie bij Alicia wil zijn, dan betekent dat dat ik haar kan vertrouwen.'"
Onnie biedt momenteel steun aan vele patiënten in het centrum, waaronder kinderen, jongvolwassenen en gezinnen die hun thuisland zijn ontvlucht. De patiënten vertonen symptomen of acute psychische stoornissen zoals posttraumatische stressstoornis, flashbacks of angst, als gevolg van traumatische gebeurtenissen en extreem geweld dat ze hebben meegemaakt door toedoen van bendes, criminele groepen en anderen.
"Onnie helpt twee patiënten te praten over hun traumatische ervaringen," zegt Alicia. "Dit helpt hen hun ervaringen te herdefiniëren en hun emoties en gevoelens te leren benoemen."
Een van deze patiënten is een jonge man die gewoonlijk pijnlijke herinneringen onderdrukt en zich in zichzelf terugtrekt. Als hij zich de traumatische ervaringen herinnert, kan hij niet spreken of denken. Dan komt Onnie in actie. "Samen doen ze verschillende activiteiten en oefeningen waardoor hij zich meer ontspannen voelt, zich niet bedreigd voelt, en in staat is te praten over wat die traumatische herinneringen losmaakt," zegt ze.
Een andere patiënt heeft moeite om haar gedachten van de werkelijkheid te onderscheiden. Ze is verschillende keren in het ziekenhuis opgenomen na zelfbeschadiging. "We werken samen met haar om haar te laten anticiperen wanneer haar angstsymptomen en terugkerende gedachten beginnen," zegt Alicia.
"Onnie was bij haar tijdens een crisis. Hij begon met zijn poten op haar schoot te drukken en haar te likken, zodat ze zich op dat moment bewust werd van haar lichaam. Vandaag zijn haar symptomen behoorlijk verbeterd, en ze is nu drie weken zonder crises."
Aan het begin van de behandeling van een patiënt werken de medische en psychologische teams met hen samen om therapeutische doelstellingen op te stellen. Zodra deze doelstellingen zijn bereikt, is Onnie's werk klaar.
"Patiënten krijgen van tevoren te horen dat de bezoeken met Onnie tussen bepaalde data zullen plaatsvinden, zodat ze van tevoren weten dat de therapie met ondersteuning van dieren zal eindigen," zegt Alicia. "Dit is omdat een patiënt zich hecht aan de honden en het belangrijk is om deze band van genegenheid op een positieve manier te sluiten."
Onnie en Alicia maken sinds twee jaar deel uit van het uitgebreide zorgteam van AZG. "We zijn erg blij," zegt Alicia. "We hebben samengewerkt met iedereen die betrokken is bij de behandeling van de overlevenden om hen te helpen herstellen. Een verbetering zien in de levenskwaliteit van deze mensen die zoveel geleden hebben en zo getraumatiseerd in het centrum aankomen, is iets wat ons veel voldoening geeft."
