Hoe zou de gezondheidszorg voor moeders eruitzien als ze mede door de moeders en de vrouwen zélf zou worden uitgedacht? Dat tracht één van onze projecten in Tsjaad uit te vissen…
Noor Cornelissen leidt een pilootproject in Sila, een woestijnprovincie in het oosten van Tsjaad. Ze vertelt over de verschillende uitdagingen die zij en het team samen met de vrouwen uit de gemeenschap elke aangaan om samen moederzorg in Tsjaad een nieuw elan te geven.
Sterftecijfer onder moeders en pasgeboren enorm in Tsjaad
De sterftecijfers onder pasgeborenen en moeders in Tsjaad behoren tot de hoogste ter wereld. Ook de cijfers van miskramen zijn werkelijk alarmerend. Voor de meeste Tsjadische gemeenschappen zijn de officiële gezondheidsvoorzieningen tijdens het regenseizoen onbereikbaar en de gezondheidscentra zijn in slechte staat, te duur en vaak meer dan 30 kilometer ver weg. Dat is waarom AZG heeft beslist om onze moeder- en kindzorg dichter bij de gemeenschap te brengen. Mét de input, steun en medewerking van belangrijke vrouwen binnen die gemeenschap: de traditionele vroedvrouw. Het pilootproject bestaat er dus net in om de moederzorg van AZG in Tsjaad sámen vorm te geven.
Het hart van het pilootproject: de traditionele vroedvrouwen
“Het hart van de gezondheidszorg in Sila wordt gevormd door de traditionele vroedvrouwen. Dit zijn vrouwen, meestal oudere vrouwen binnen de gemeenschap, die andere vrouwen helpen bevallen. De meeste van die vroedvrouwen hebben geen formele opleiding genoten. Hun moeders en grootmoeders hebben hen de weg gewezen. Zij worden gekozen uit gezinnen en gemeenschappen. Het gaatr meestal om vrouwen die zelf al zijn bevallen en dus op die ervaring teren.
Souat is zo’n Tsjadische vroedvrouw. Volgens haar is ‘de matrone’ de moedigste vrouw van het dorp. Ze is niet bang voor bloed en schaamt zich niet, ze is er om te helpen, maar ze heeft noch de opleiding, noch de instrumenten. Ze brengt de baby op de vloer van het huis ter wereld, met een scheermesje, waarbij de navelstreng werd doorgesneden, zonder ontsmettingsmiddel. Ze sluit de navelstreng af met slierten wol of wat ze maar kan vinden.
Kloof met Westerse aanpak van Artsen Zonder Grenzen
De kloof met de meer Westerse aanpak in moederzorg van Artsen Zonder Grenzen is in een land als Tsjaad dus best groot. Onze vroedvrouwen en gynaecologen werken in formele gezondheidsstructuren, zoals ziekenhuizen of gezondheidscentra, met de nodige instrumenten, eerder dan naar vaak afgelegen gemeenschappen te gaan en te werken met de weinige instrumenten die voorhanden zijn.
Naar elkaar toegroeien: stap voor stap
We moesten dus eerst naar elkaar toegroeien. De allereerste stap van ons project was om in elk dorp te vragen naar ‘goede geboortebegeleiders’ die gemotiveerd zijn om te helpen, geliefd zijn bij de gemeenschap en tussen de 25 en 60 jaar oud zijn. Samen met hen hebben wij lacunes en behoeften geïdentificeerd en een opleidingsprogramma opgesteld om hun praktijken te versterken.
Eerste stap: 31 vroedvrouwen opgeleid, nog eens 50 opleidingen volgen
In de afgelopen weken hebben we 31 traditionele vroedvrouwen opgeleid om urgente signalen voor, tijdens en na de bevalling te herkennen. Vervolgens worden zij opgeleid om de rest van de gemeenschap bewust te maken. Wij zijn ook van plan hen op te leiden in prenatale zorg op gemeenschapsniveau, seksueel geweld, gezinsplanning en andere onderwerpen. En binnenkort beginnen we aan een nieuwe cyclus met nog eens 50 vroedvrouwen in een nieuw gebied.
Tweede stap: degelijke uitrusting voor de know-how die ze al hebben
In de toekomst zullen we kits uitdelen aan al deze vrouwen. Ze zullen een medische schort, handschoenen, scalpels, ontsmettingsmiddel, een zaklamp, maskers en steriele doeken bevatten. Een tweede stap is dus om hen goed uit te rusten voor het werk dat zij al jaren doen.
We gaan samen in de goede richting!
We zien de eerste tekenen van het effect al, hoor. Het aantal consulten voor prenatale zorg is aanzienlijk toegenomen. Het aantal verwijzingen naar het gezondheidscentrum voor gecompliceerde bevallingen is gestegen. Traditionele vroedvrouwen vertellen ons dat hun vaardigheden en zelfvertrouwen toenemen.”
