WANAWAKE: de realiteit van vrouwen in conflictgebieden

Op deze Internationale Dag voor de uitbanning van geweld tegen vrouwen wil AZG de realiteit van seksueel geweld tegen vrouwen onder de aandacht brengen. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) krijgt één op de drie vrouwen in haar leven te maken met seksueel geweld. 

Bekijk de getuigenissen van 4 vrouwen die in de kampen rond Goma leven en voor wie overleven een dagelijkse strijd is.

Elke dag komen ongeveer 701 vrouwen die seksueel zijn misbruikt naar de centra die AZG heeft opgezet in de Lushagala, Bulengo, Elohim, Shabindu, Rusayo en Kanyaruchinya sites, dit is een schandalige situatie. 

"De enige manier om aan voedsel te komen is naar de velden te gaan, maar vrouwen zoals ik die zijn aangevallen willen niet terug en zijn volledig afhankelijk van humanitaire hulp", zegt een 20-jarig meisje dat in angst leeft nadat ze seksueel was aangevallen door een gewapende man terwijl ze bonen teelde in de buurt van het Lushagala kamp. 

Wat doet AZG voor ontheemde vrouwen in de kampen rond Goma?

De verschrikkelijke situatie van vrouwen en meisjes in conflictgebieden in de Democratische Republiek Congo is geen uitzondering. Overal ter wereld worden vrouwen onevenredig zwaar getroffen in conflictsituaties.

Seksueel geweld tegen vrouwen

Wereldwijd heeft naar schatting 1 op de 14 vrouwen (7,2%) seksueel geweld ondergaan door iemand anders dan hun partner, en bijna 1 op de 3 vrouwen (30%) kreeg te maken met fysiek en/of seksueel geweld door een intieme partner ^[1].
Toch worden deze cijfers ernstig onderschat. Verkrachting is immers het misdrijf dat het minst aan justitie wordt gemeld: in 75 tot 95% van de verkrachtingsgevallen wordt de politie nooit ingelicht _^[2]
 

Seksueel geweld komt voor in alle samenlevingen, in alle contexten en op elk moment Vrouwen en meisjes, die al te maken hebben met discriminerende situaties, worden de voornaamste doelwitten van seksueel geweld in onstabiele contexten, zoals conflicten. Andere contexten van instabiliteit gaan ook gepaard met een toename van seksueel geweld:

• Noodsituaties
• Rampen
• Ontheemding
• Vluchtelingen- en ontheemdenkampen
• Detentie 
• Dichtbevolkte stedelijke gebieden

Er zijn geen statistieken over seksueel geweld die een volledig beeld geven van het probleem of in welke mate het voorkomt. De reden hiervoor is dat schaamte, angst, stigmatisering en vele andere obstakels een onbekend aantal slachtoffers ervan weerhoudt om behandeling te krijgen of zelfs maar te zoeken. Toch is het essentieel om na een aanranding onmiddellijk medische zorg te krijgen om medische complicaties met ernstige fysieke en psychologische gevolgen te voorkomen.

In 2022 hadden 39.926 overlevenden van seksueel geweld toegang tot medische en/of psychologische zorg in de door AZG ondersteunde medische faciliteiten wereldwijd^[3]. 
 

Wat doet AZG voor overlevenden van seksueel geweld? 

AZG richt zich voornamelijk op vrouwen maar ook op kinderen of mannen, en omvat:

• Behandeling van wonden
• Preventie van infecties (seksueel overdraagbare aandoeningen, hiv, hepatitis B, tetanus)
• Behandeling van ongewenste zwangerschappen
• Psychologische hulp

Psychologische hulp voor overlevenden van seksueel geweld kan trouwens van levensbelang zijn. We bieden individuele of groepsgesprekken voor mentale gezondheid aan, omdat in sommige gevallen een dialoog tussen mensen die dezelfde situaties hebben meegemaakt, kan helpen om het trauma te verwerken.

Vrouwen in conflictsituaties en oorlog

Er wordt geschat dat er elk jaar zo’n 140.000 vrouwen sterven in oorlog of conflict onder wie een ongekend aantal zwanger is. Gewelddadige conflicten als doodsoorzaak van moedersterfte wordt weinig erkend, want in tijden van oorlog ligt de focus meestal op de mannelijke soldaten. 

Wanneer een conflict uitbreekt, zijn vrouwen en meisjes de belangrijkste slachtoffers van seksueel geweld. Een veel gebruikte oorlogstactiek is namelijk de verkrachting van vrouwen waarvan 90% een groepsverkrachting is. Om het probleem nog erger te maken, zijn de diensten voor seksuele gezondheid over het algemeen niet functioneel, waardoor anticonceptie, veilige abortus en behandeling van seksueel overdraagbare aandoeningen niet toegankelijk zijn. Deze opeenstapeling van problemen is desastreus voor vrouwen in conflictgebieden, en op hun beurt voor de kinderen, families en gemeenschappen. 

Er is ook bewijs dat geweld tegen zwangere vrouwen specifiek in tijden van conflict toeneemt. Zo zijn er rapporten die aantonen dat vrouwen in Nigeria worden doodgeschoten terwijl ze aan het bevallen zijn maar ook vrouwen van wie de baarmoeder wordt weggehaald om zo de foetus te doden, van wie de borsten worden afgesneden of vrouwen die genitale verminking ondergaan in de Democratische Republiek Congo. 

Bovendien zin vrouwen die dit overleven vatbaar voor post-traumatisch stress disorder wat dan weer een negatieve invloed heeft op het moederschap en de opvoeding bijvoorbeeld. 
 

Wat kan er gedaan worden om te helpen? 

Schaamte, angst en stigmatisering maken het erg moeilijk voor overlevenden om hun verhaal naar buiten te brengen. Het is absoluut noodzakelijk om de stemmen van vrouwen die getuigen van het geweld dat ze hebben ondergaan, te ondersteunen en te versterken. 

Onze teams ter plaatse hebben voortdurend meer apparatuur en middelen nodig om vrouwelijke slachtoffers van geweld te blijven ondersteunen in bijzonder ingewikkelde contexten.  

^[1] Data and studies from countries like South Africa, Lesoto, Burundi, Colombia, DRC
^[2] Ibid
^[3] Typology MSF