Anesthesist op het terrein: een ervaring als geen andere

Sofie is sinds 2019 anesthesiste bij Artsen Zonder Grenzen. Haar beroep is een onmisbaar deel van het medische team op het terrein en we zijn altijd op zoek naar dit tegenwoordig zeldzaam profiel. Wij stelden haar een paar vragen over hoe zij haar beroep ervaart in humanitaire omstandigheden.

Aan hoeveel projecten in hoeveel landen heb je al meegewerkt?

Ik ben in december naar mijn eerste project vertrokken in Afghanistan voor drie maanden. Daarna moest ik normaalgezien naar Burundi voor 3 maanden, maar helaas kon ik niet vertrekken door COVID-19, dus heeft Artsen Zonder Grenzen mij gelukkig kunnen terugsturen naar het project in Afghanistan waar ik verder kon helpen.

Waarom wilde je voor Artsen Zonder Grenzen werken?

Humanitair werk doen en voor Artsen Zonder Grenzen werken was mijn droom nog voor ik ging studeren. Het is een klassiek antwoord, maar het was vooral om iets meer te willen betekenen. Ik wil ook altijd mijn horizon verleggen en andere culturen verkennen. Dus, een deel was om iets positiefs te doen in de wereld en een ander deel was voor zelfverrijking, zowel professioneel als persoonlijk.

Waarin verschilt je ervaring bij Artsen Zonder Grenzen met je voorgaande werkervaring?

Je werkt in een context met minder middelen ter beschikking, zowel voor diagnostiek als voor behandeling. Het grootste verschil is dus dat je veel meer op je kliniek moet afgaan, op wat je ziet en wat het lichaam doet.

Hier houden we toezicht op patiënten die in een kritieke toestand zijn via een katheter om de bloeddruk op te volgen, een elektrocardiogram (EKG), verschillende grote infusen om hart- en bloeddrukmedicatie toe te dienen. Op het terrein zijn al die instrumenten niet altijd beschikbaar.

Soms had ik letterlijk een vinger aan de pols als enige monitoring en keek ik bijvoorbeeld naar de oogleden om te zien hoe bleek ze waren en hoeveel bloedverlies er was.

Is er een patiënt of een speciaal geval dat je je het best herinnert?

Het project waar ik heb gewerkt in Afghanistan heeft de grootste kraamkliniek van Artsen Zonder Grenzen wereldwijd. Ik werd geroepen bij een patiënte die tijdens de bevalling een fulminant longoedeem had ontwikkeld, dus longwater. Ik had nog nooit in mijn leven zo’n extreem geval meegemaakt. 

We deden ons best om de patiënte te stabiliseren, maar we konden een kritisch medicijn niet lokaliseren in ons ziekenhuis. Het duurde even, maar dankzij de samenwerking van mijn team, vonden we de juiste medicatie en vanaf dat moment werd ze stabiel genoeg om te transfereren vanuit de kraamafdeling naar het ziekenhuis. Later kwam de gynaecoloog ons vertellen dat haar familie zo dankbaar was, dat ze voor het hele team waren aan het bidden. Dat was zo’n mooi gebaar, ik zal het nooit vergeten.

Wat heb je op het terrein geleerd dat je niet had verwacht?

Als expat heb je meestal een ondersteunende rol en dat was bij mij ook zo. Mijn team bijstaan, begeleiden en ervoor zorgen dat ze zo zelfstandig mogelijk konden zijn, daar heb ik enorm van bijgeleerd en dat is iets dat ik zonder Artsen Zonder Grenzen nooit op zo’n korte tijd had kunnen ervaren. 

Ik heb ook heel flexibel leren zijn. Ik was het gewoon dat alles over je patiënt op je monitor staat. Als je je iets afvraagt, doe je een CT-scan of een RX-onderzoek, maar tijdens het project is dat vaak geen optie. Je moet je dus heel hard aanpassen naargelang de situatie en de middelen die je hebt en soms heel creatief uit de hoek komen.

Zo heb ik ook in mijn persoonlijke leven een pak relativeringsvermogen opgedaan en maak ik mij veel minder druk om de kleine dingen in het leven!

Heb je ooit getwijfeld om op het terrein te gaan werken?

Ik heb nooit getwijfeld over mijn motivatie, maar zoals elke nieuwe expat die naar zijn eerste project vertrekt, had ik toch een zekere angst of ik het ging aankunnen op het terrein. Dat kun je ook pas weten eenmaal je op het terrein bent en dat is een heel normale angst. Eenmaal daar, merkte ik dat ik echt op mijn opleiding en kennis kon terugvallen.

Hoe was het om in een multiculturele omgeving te werken?

In een andere cultuur leren werken was voor mij een van de meest verrijkende aspecten van het leven op het terrein. In Afghanistan moest ik bijvoorbeeld een team begeleiden dat exclusief uit mannen bestond, ik moest een hoofddoek dragen en de culturele gewoontes aanleren. Dat kan misschien intimiderend lijken, maar er heerste zoveel wederzijds respect dat het een prachtige ervaring was. De integratie ging heel natuurlijk en je krijgt er zoveel van terug: moed, engagement, waardes, … Het was echt fantastisch om helemaal ondergedompeld te zijn in een andere cultuur. 

Wat zijn de belangrijkste kwaliteiten of vaardigheden als anesthesist bij Artsen Zonder Grenzen te werken?

Flexibiliteit is sowieso een van de belangrijkste kwaliteiten die je moet bezitten, over het algemeen bij Artsen Zonder Grenzen en zeker ook als anesthesist. Je moet je kunnen aanpassen aan bijzondere situaties met de middelen die beschikbaar zijn.

Sociale vaardigheden zijn ook cruciaal, vooral in je rol als coach in je team. Je moet goed kunnen communiceren en jezelf kunnen uitdrukken ondanks de verschillende cultuur, de taalbarrière, het verschil in opleiding en kennis. Er zijn veel mogelijke obstakels die je moet kunnen overbruggen, dus positieve, open en onbevooroordeelde communicatie is fundamenteel.

Heb je tips voor toekomstige anesthesisten die graag op het terrein willen gaan werken?

Ik kan vooral zeggen wat ik zelf heb gedaan toen ik geïnteresseerd was: veel opgezocht over Artsen Zonder Grenzen, veel gelezen en op de website gaan kijken, er zijn zelfs tal van informatieve video’s op YouTube. Je moet ook zeker naar een infodag gaan en je over het algemeen informeren over wat het juist is om te werken voor Artsen Zonder Grenzen. Dan kun je je daar al een goed beeld van vormen. In mijn geval heeft alles wat ik te weten ben gekomen mij alleen maar meer enthousiast gemaakt om te solliciteren.

Wat neem je mee tijdens een missie, kun je de twee belangrijkste dingen opnoemen?

Sportkleren en loopschoenen, een luidspreker voor muziek en cadeautjes, vooral chocolade en kaas!

Wat is het moeilijkste wanneer je terugkomt van een project op het terrein?

De eerste paar dagen nadat ik terugkeer, zijn altijd het zwaarst, want je hebt dan net je expat familie moeten achterlaten, je nationale team, alle mensen die het project samen met jou hebben meegemaakt.

Wat helpt op zo’n moment is je omringen met familie en vrienden, iedereen die je graag ziet en die je kan helpen alles weer op te pikken.

Wat zou je zeggen aan iemand die aarzelt om te solliciteren als anesthesist voor Artsen zonder Grenzen?

Aarzel niet! Informeer je, ga naar een infodag, je zult er enkel meer enthousiast van worden! Als je denkt dat je een match bent, moet je er zeker voor gaan.

Het is een unieke, levensveranderende ervaring die niet veel mensen gaan meemaken. Daarbij is het ook een geweldige mogelijkheid om ervaring op te doen. Je moet gewoon de stap durven zetten en wat je ervoor terugkrijgt is onvervangbaar.