België

Context 

Naast de pandemie, die de meest kwetsbaren onevenredig blijft treffen, is de situatie van asielzoekers en migranten aanzienlijk verslechterd: steeds meer kinderen van nieuwkomers, alsook jongeren leven alleen op straat, vooral in gebieden rond treinstations. 

Asielzoekers kunnen hun aanvraag niet meer registreren en worden niet meer opgevangen.  

In december werden honderden asielzoekers gedwongen om letterlijk dagenlang in de vrieskou voor het Fedasil-centrum, beter bekend als “Petit-Château”, te staan om internationale bescherming aan te vragen.  

De Belgische staat is verplicht om deze aanvragen te behandelen, maar de autoriteiten hebben dit vaak nagelaten. Dit was het begin van de meest recente “opvangcrisis”. 
 

Operationele activiteiten 

•    Tijdens de winter van 2021 openden we een noodopvang- en zorgcentrum voor de meest kwetsbaren in Brussel om mensen die positief testten op COVID-19 te isoleren en te verzorgen. 
•    We ondersteunden de nationale vaccinatiecampagne voor alle kwetsbare personen.  
•    Onze teams zetten ook hun activiteiten voort in de “Humanitarian Hub”, waar ze geestelijke gezondheidszorg bieden aan asielzoekers en migranten.  
•    We openden een noodopvangcentrum met 80 bedden voor niet-begeleide minderjarige vreemdelingen, omdat degenen die geen asiel aanvroegen geen hulp kregen. In dit centrum kregen ze toegang tot verschillende diensten, waaronder sociale bijstand, medische en psychologische zorg en recreatieve activiteiten, evenals kost en inwoning. 
 

Context 

In 2022 bereikte de situatie van migranten en asielzoekers in België een kritiek punt: 8.000 van hen, onder wie jonge kinderen, leefden op straat zonder enige ondersteuning.  
Niet-begeleide gezinnen en minderjarigen worden niet langer systematisch opgevangen, een ongeziene situatie.  

In januari werd de overheid voor het eerst voor de rechtbank veroordeeld, na een actie van AZG en negen andere organisaties tegen de Belgische staat en Fedasil. Zelfs het Europees Hof voor de Rechten van de Mens riep de autoriteiten vervolgens tot de orde.  

In december bereikte het aantal individuele veroordelingen 7.500. De rechtbank veroordeelde ook de betaling van dagelijkse dwangsommen, maar meer dan 1,7 miljoen euro aan dwangsommen zijn vandaag nog steeds niet betaald. 

AZG en andere organisaties organiseerden een sit-in in het kantoor van premier Alexander De Croo om te eisen dat de federale crisisbeheersingsfase zou worden opgestart en dat er 1.000 opvangplaatsen beschikbaar zouden worden gesteld.  

Er werd echter geen beslissing genomen. 
 

Operationele activiteiten 

•    Opening van een tijdelijke kliniek voor het registratiecentrum van de Dienst Vreemdelingenzaken in Brussel. We behandelden een veel ziekten die verband houden met slechte leefomstandigheden. 
•    Na de ontdekking van gevallen van difterie onder onze patiënten, lanceerden we een vaccinatiecampagne gericht op deze ziekte en op polio (kinderverlamming). 
•    Voortzetting van het werk in de Humanitaire Hub. 
•    Overdracht van het beheer van het centrum voor niet-begeleide minderjarige vreemdelingen, dat in 2021 opengaat, aan het Rode Kruis. 
•    Onze outreach teams verzorgden 4.760 medische consulten en activiteiten voor gezondheidsbevordering en ziektepreventie en -bestrijding voor daklozen en migranten die in kraakpanden en andere hostels wonen. 

 

Context 

De Belgische overheid is haar wettelijke verplichtingen blijven negeren. Het gaat hier niet langer om een “crisis”, maar om een opzettelijk onmenselijk en mensonterend beleid.  
Tegen het einde van het jaar waren de autoriteiten meer dan 9.000 keer veroordeeld voor de rechtbank.  

Het is een humanitaire noodsituatie, met duizenden mensen die maandenlang wachten op toegang tot huisvesting en andere sociale basisvoorzieningen waar ze recht op hebben. 
In augustus kondigde de staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Nicole de Moor, aan alleenstaande mannelijke asielzoekers uit te sluiten van de Belgische opvang. 

In samenwerking met partners heeft AZG een beroep gewonnen tegen de Belgische staat wegens het niet nakomen van zijn verplichtingen om asielzoekers op te vangen. De beslissing werd uiteindelijk opgeschort, maar wordt nog steeds toegepast op het terrein, in de dagelijkse praktijk. 
 

Operationele activiteiten 

•    AZG zette haar samenwerking met andere ngo's voort in de Brusselse “Humanitaire Hub” waar we activiteiten verzorgden op het vlak van geestelijke gezondheidszorg.  
•    Onze outreach teams verleenden medische bijstand en psychologische zorg aan daklozen, asielzoekers en migranten die in kraakpanden, kampen en andere precaire situaties leven. Aan het einde van het jaar stopten we met de individuele psychologische consulten die we in onze kliniek uitvoerden en verwezen we patiënten die nog follow-up nodig hadden door naar lokale spelers. 
•    Doorgaan met het bevorderen van de gezondheid en het voorkomen en bestrijden van infecties in deze huishoudens, evenals het opzetten van een tweede inhaalvaccinatiecampagne.  
•    Oprichting van een netwerk van vrijwillige artsen zodat migranten in administratieve detentiecentra via hun bezoeken een tweede medische mening kunnen krijgen. 
 

Context  

De regering heeft een ontwerp van migratiewet gepresenteerd zonder mechanismen om de verzadiging van het opvangnetwerk aan te pakken, ook al staan er honderden asielzoekers op de wachtlijst (bijna 3000 in december 2024).  

Tegelijkertijd hebben de rechtbanken de NGO's toestemming gegeven om beslag te leggen op de rekeningen van Fedasil: 2,9 miljoen euro om de dwangsommen te betalen die verschuldigd zijn in het kader van de gerechtelijke procedure.  Praktisch gezien is dit echter onmogelijk.  

Tegen het einde van het jaar was de Belgische staat al zo'n 10.000 keer veroordeeld voor de rechtbank. 

Artsen Zonder Grenzen heeft in de loop van het jaar haar pleitbezorging geïntensiveerd, door te vragen om een adequate toegang tot zorg voor iedereen en door de Belgische autoriteiten op te roepen om de nationale en internationale wetgeving op het gebied van bescherming te respecteren. 

We hebben ook het Migratiepact van de EU aan de kaak gesteld, dat opteert voor een uitsluitingsbeleid dat eerder gericht is op afschrikking en geweld dan op de waardigheid en veiligheid van individuen. 

Nu de winter voor de deur staat, hebben de leden van de Humanitarian Hub en hun partners, waaronder AZG, de noodklok geluid over het structurele gebrek aan noodopvang, waardoor al veel mensen dakloos zijn geworden: we hebben erop gewezen dat het elke dag, naast honderden mannen, nu ook vrouwen en hun kinderen zijn die op straat leven en slapen. 
 

Operationele activiteiten 

De “Humanitarian Hub” verlaten en de “onzichtbaren” ondersteunen 

Na zeven jaar heeft AZG in april de “Humanitaire Hub” verlaten en haar activiteiten overgedragen aan Médecins du Monde. Deze verandering heeft ons de kans gegeven om in andere, meer marginale omgevingen te gaan werken en mensen te bereiken die niet naar hulpcentra gaan: ons doel is om de “onzichtbaren” te bereiken en mensen die weinig of geen steun krijgen van de autoriteiten en andere maatschappelijke organisaties.  

Ons werk voortzetten 

Onze teams helpen momenteel asielzoekers en migranten die zich in een situatie van uitsluiting bevinden als gevolg van een precaire administratieve status, bijzondere kwetsbaarheden of hiaten in de dienstverlening. 

Onze focus ligt op :
•    niet-begeleide minderjarigen 
•    mensen die op straat leven, in kraakpanden of andere tijdelijke accommodatie in ongezonde omstandigheden 
•    mensen in administratieve detentiecentra 
•    mensen die worden getroffen door mogelijke noodsituaties, zoals een pandemie, een massale toestroom van migranten of een natuurramp.