Bescherming van het mentale welzijn tijdens de oorlog in Oekraïne

De oorlog in Oekraïne veroorzaakte een enorme behoefte aan psychologische ondersteuning, variërend van psychologische eerste hulp tot uitgebreide psychologische zorg. Mensen ervaren angst, trauma en isolatie en vertonen ook symptomen van angst, depressie en stress.

Psychologen van Artsen Zonder Grenzen (AZG) voorzien de patiënten van psychologische eerste hulp, psychologische begeleiding en uitgebreide psychologische zorg. Alleen al in 2023 heeft AZG meer dan 8.000 consulten gegeven in zeven verschillende regio's in Oekraïne. Vlak bij de frontlinies en in gebieden die door Oekraïne zijn heroverd, bereiken mobiele klinieken van AZG mensen op het platteland. Velen van hen hebben maanden van gevechten, geweld en vijandelijkheden meegemaakt.

"25 februari was mijn verjaardag. Ik was bijna jarig toen de oorlog uitbrak. We verstopten ons in kelders. Ze [Russische strijdkrachten] reden met tanks en pantservoertuigen door het dorp", vertelt Anatoliy Andriyevsky, 74, uit het dorp Myrolyubivka in de regio Kherson.

"Natuurlijk was het eng. Je gaat liggen en je denkt: 'wie weet wat er morgenochtend zal gebeuren'. Je weet niet of je zal wakker worden. Vooral als je alleen bent. Het is goed om iemand te hebben om mee te praten, maar ik was alleen..."

Anatoliy hoorde over AZG-psychologen uit de gemeenschap en overwoog om psychologische hulp in te roepen. Een van de belangrijkste barrières om beroep te doen op psychologische hulp is het stigma en het zelfstigma dat geassocieerd wordt met psychische aandoeningen, vooral op het platteland. Hoewel de begeleiding voor iedereen beschikbaar is, zijn de meeste AZG-patiënten oudere vrouwen.

"Mannen voelen zich ook machteloos, hulpeloos en dat heeft natuurlijk invloed op hun mentale gezondheid. Hun emoties moeten aangepakt worden, want deze beïnvloeden zowel de familie als de persoon zelf", legt AZG-psycholoog Tetiana Baranets uit.

De mentale gezondheid ondersteunen met de hulp van de gemeenschap

Verder weg van de frontlinies, in Kropyvnytskyi, kampen degenen die de gevechten zijn ontvlucht met trauma's, angst en bezorgdheid. Voornamelijk vrouwen met kinderen, ontheemde gezinnen, passen zich aan hun nieuwe leven aan.

"Dit is Bonnie, van de videogame. Het gaat goed met hem en hij slaapt graag", legt Vanya (8) uit terwijl hij zijn speelgoed laat zien.

Vanya woont met zijn moeder in een opvangtehuis voor ontheemden in de regio Kirovohrad. Psychologen van AZG ondersteunen Vanya bij het verwerkingsproces van zijn emoties met behulp van speelgoed.

In augustus 2022 werd zijn familie geëvacueerd uit de Donetsk regio in het oosten. Veel kinderen die door de oorlog ontheemd zijn geraakt, missen hun huis, vrienden, leraren en vroegere levens.

"Mijn jongste zoon Vanya voelde zich 's nachts erg angstig, hij was bang om in slaap te vallen. Na een gesprek met een psycholoog werd het makkelijker", vertelt Olena Beda.

De meeste AZG-patiënten in de regio Kirovohrad vertonen symptomen van angst of depressie. Om hen te ondersteunen bij copingvaardigheden, bieden AZG-psychologen zowel individuele als groepssessies voor kinderen en wordt ook de familieleden ook ondersteund. Van januari 2023 tot april hebben AZG-teams meer dan 1.000 groepssessies gegeven aan patiënten in de regio Kirovohrad, waarbij ze patiënten ondersteunden met angsten, indringende gedachten, trauma's en stressmanagement.

"We werken met kinderen op basis van hun individuele behoeften: we spelen, tekenen, helpen hen angst en negatieve emoties te overwinnen met wat ze hebben meegemaakt", legt AZG-psycholoog Svitlana Alekseenko uit.

Voor ontheemden en hun gemeenschappen kan groepspsychologische ondersteuning de gemeenschap als geheel ondersteunen. Patiënten en de gemeenschap in het algemeen krijgen uitleg over de voordelen van psychologische hulp. Dit zorgt voor een meer ondersteunende omgeving en een breder begrip van de voordelen van geestelijke gezondheidszorg.

Geestelijke gezondheid een belangrijke uitdaging voor de Oekraïense gezondheidszorg

Hoewel de Oekraïense gezondheidszorg het voortouw neemt bij initiatieven om het welzijn en de diensten op het gebied van geestelijke gezondheid te bevorderen, heeft de oorlog een verwoestende impact gehad op de geestelijke gezondheid van mensen. Hoewel veel mensen zich vanzelf aanpassen, neemt de kans op geestelijke gezondheidsproblemen toe naarmate mensen vaker worden blootgesteld aan verschillende traumatische gebeurtenissen.

Het gebrek aan psychologen en counselors, het stigma dat verbonden is aan geestelijke gezondheid en de realiteit van de voortdurende gevechten in sommige regio's maken het allemaal moeilijker voor mensen om op tijd zorg te krijgen. Zonder tijdige en goede psychologische ondersteuning kunnen problemen zich ontwikkelen tot langdurige posttraumatische stressstoornissen, angsten en depressies en een aanzienlijke impact hebben op de kwaliteit van leven van een persoon.