Haïti

Artsen Zonder Grenzen runt momenteel twee traumaziekenhuizen (Tabarre en Carrefour), twee noodcentra (Drouillard en Turgeau) en een centrum voor overlevenden van seksueel geweld in de agglomeratie Port-au-Prince. Mobiele klinieken zijn tijdelijk opgeschort vanwege de onstabiele situatie. 

Gewapende gevechten, barricades en de vele sluitingen van medische voorzieningen maken het vrijwel onmogelijk om doorverwijzingen te doen, waardoor de druk op de weinige voorzieningen die functioneel zijn, waaronder die van AZG, nog toeneemt. 

Tabarre 

Het ziekenhuis van Tabarre ligt vlakbij het vliegveld ten noordoosten van het stadscentrum. Het heeft vijf operatiekamers en biedt gespecialiseerde zorg voor trauma- en brandwondenpatiënten. De beddencapaciteit werd in maart met 50% verhoogd, van 50 naar 75 bedden, om een toenemend aantal patiënten te kunnen opnemen. In de eerste week van maart ontving het ziekenhuis gemiddeld 15 nieuwe patiënten per dag; sindsdien is het aantal nieuwe patiënten gedaald tot vier of vijf per dag en het ziekenhuis kan nu werken met een paar reservebedden voor nieuw aangekomen patiënten. 

Carrefour 

Carrefour is een stad net ten zuidwesten van Port-au-Prince. Ze maakte vroeger deel uit van de voorsteden van de hoofdstad, maar is sinds 2021 afgesneden van Port-au-Prince, toen bendes de wijk Martissant, die de twee steden met elkaar verbindt, overnamen. In Carrefour bouwde AZG een oude textielfabriek om tot een nieuw traumaziekenhuis, dat op 4 maart werd geopend en binnen de eerste 48 uur 22 patiënten ontving, waaronder slachtoffers van verkeersongevallen en geweld. Carrefour heeft ook patiënten ontvangen van andere medische structuren in Carrefour die niet konden doorverwijzen naar ziekenhuizen in Port-au-Prince. 

Drouillard 

Het "Drouillard"-ziekenhuis van AZG in Cité Soleil biedt spoedeisende en poliklinische zorg aan de gemeenschap van de grootste sloppenwijk van Port-au-Prince. De activiteit hier is relatief onaangetast gebleven door de recente onlusten, deels door de ligging (de wijk is een bolwerk van enkele van de belangrijkste bendes, maar ze hebben hun rivaliteit opgeschort om een coalitie te vormen tegen de autoriteiten) en deels door de diensten die hier worden aangeboden en die niet gericht zijn op trauma. Het ziekenhuis heeft ook te kampen met problemen op het gebied van bevoorrading, net als de meeste andere faciliteiten in de stad. Uit voorzorg zijn onze hulpactiviteiten in Cité Soleil echter opgeschort. 

Turgeau 

Hulpcentrum Turgeau had alle activiteiten opgeschort na een gewelddadig incident in december 2023, waarbij een patiënt uit een ambulance werd gehaald en op straat werd gedood. Het centrum heropende op 6 maart, twee weken eerder dan gepland, om de toestroom van patiënten op andere locaties op te vangen, en ontving 15 patiënten op de eerste openingsdag. De laatste dagen had Turgeau 30 tot 45 patiënten per dag. 

Pran Men'm 

Pran Men'm, onze kliniek voor overlevenden van seksueel en gendergerelateerd geweld, blijft open en is de enige gratis, 24/7 toegankelijke kliniek in zijn soort in Port-au-Prince. Vorige week, van 11 tot 16 maart, namen we 15 overlevenden van seksueel geweld op, wat een daling is ten opzichte van de ongeveer 60 per week in de voorgaande weken. Dat is geen goed nieuws, integendeel. Waarschijnlijk verhindert het geweld dat overlevenden zorg kunnen opzoeken, zoals we de vorige keer zagen toen het geweld toenam. 

Mobiele klinieken 

Als gevolg van de onstabiele situatie heeft AZG de moeilijke beslissing genomen om de mobiele medische klinieken tijdelijk op te schorten in een aantal ontheemdenzones en in drie vaste locaties in buurten die bijzonder getroffen zijn door geweld en waar geen andere medische actoren aanwezig zijn (Bel-Air, Bas-Bel-Air en Delmas 4). We zijn van plan om deze activiteiten te hervatten zodra het risico op bijkomende schade is afgenomen. De mobiele klinieken op deze vaste locaties voerden doorgaans ongeveer 140 medische consultaties per dag uit. De mobiele klinieken van AZG in vluchtelingenkampen voerden ongeveer 110 consulten per bezoek uit in januari 2024. 

Voorraden en het risico op voorraadbreuken 

Het grote bevoorradingsprobleem kan ertoe leiden dat onze ziekenhuizen zonder medische voorraden komen te zitten, met ernstige gevolgen voor ons vermogen om de continuïteit van de zorg te garanderen. 

Vóór de laatste uitbarsting van geweld lag onze binnenkomende vracht met hoognodige voorraden maandenlang bij de douane in de haven van de stad; net toen de voorraden door de douane zouden worden ingeklaard, barstte het geweld los waardoor ze niet konden worden ingeklaard en geleverd aan de AZG-voorzieningen. De situatie is op dit moment onzeker – ondertussen zijn enkele van die containers onderweg naar onze projecten, maar bevoorrading blijft een enorm probleem. 

Medische zorg in een stad in crisis 

De huidige onrust en onveiligheid in Port-au-Prince volgt op jaren van escalerende spanningen. Voordat ons noodcentrum in Turgeau deze maand weer openging, werd het tijdelijk gesloten na de moord op een patiënt in een ambulance van AZG die de faciliteit in december 2023 verliet. Ons ziekenhuis in Tabarre moest zijn activiteiten tijdelijk opschorten na een gewelddadige inval in juli 2023, voordat het in augustus weer volledig open ging. Ons ziekenhuis in Cité Soleil moest ook meerdere keren tijdelijk sluiten vanwege veiligheidsincidenten en gewelddadige botsingen in de eerste helft van 2023. 

Het jaar daarvoor volgde een nationaal protest bekend als "peyi lok" op de aankondiging van een verhoging van de brandstofprijzen in september 2022, met gewelddadige demonstraties in het hele land. Er werden barricades opgeworpen die veel van de hoofdwegen afsloten en de economische activiteit kwam tot stilstand. De situatie werd nog verergerd toen een van de grootste bendes meer dan een maand lang de toegang tot de belangrijkste olieterminal van het land blokkeerde, waardoor de brandstoftekorten toenamen en zorginstellingen moesten sluiten of hun diensten moesten verminderen, omdat ze afhankelijk zijn van generatoren om elektriciteit te produceren. De onrust verstoorde ook het waterdistributienetwerk, waardoor de aanvoer afnam en ideale omstandigheden ontstonden voor het opnieuw opduiken van cholera. 

Seksueel en gendergerelateerd geweld 

Seksueel en gendergerelateerd geweld is wijdverspreid in Haïti en Artsen Zonder Grenzen heeft de afgelopen jaren zorg verleend aan een toenemend aantal overlevenden. AZG heeft twee klinieken, één in Port-au-Prince en één verder naar het noorden in Gonaïves, waar overlevenden van seksueel geweld uitgebreide zorg krijgen, inclusief medische zorg en psychosociale ondersteuning. Een gratis telefonische hulplijn heeft geholpen om sommige barrières voor zorg te verlagen, door psychologische ondersteuning op afstand en doorverwijzingen naar gezondheidscentra te bieden. Onze mobiele klinieken die in onveilige, moeilijk bereikbare buurten werken, bieden ook zorg op het gebied van seksueel geweld. In 2023 verleenden we zorg aan meer dan 4.000 overlevenden van seksueel en gender gerelateerd geweld in Haïti. 

Water, sanitatie en cholera 

Overbevolkte, onhygiënische leefomstandigheden en slechte toegang tot schoon water hebben bijgedragen tot een grote heropflakkering van cholera, een ziekte die na de aardbeving van 2010 aan ongeveer 10.000 mensen het leven heeft gekost in Haïti. Na enkele jaren zonder geregistreerde gevallen van cholera, begonnen de AZG-voorzieningen in september 2022 nieuwe patiënten met vermoedelijke cholera te ontvangen, wat het begin markeerde van een heropleving van de uitbraak. In het daaropvolgende jaar voerden we een noodhulpactie uit in meerdere gebieden van Port-au-Prince en de Artibonite regio, waarbij we zorg verleenden aan 29.449 cholerapatiënten en preventiemaatregelen uitvoerden, zoals het chloren van waterpunten. Eind augustus 2023 namen de gevallen af, maar ze verdwenen niet helemaal. We sloten ons laatste cholerabehandelingscentrum, maar gaan door met gezondheidsbevordering en water- en sanitatieactiviteiten. 

Door de recente onrust is de angst voor door water overgebrachte ziekten en andere gevolgen voor de gezondheid door verminderde toegang tot water en sanitaire voorzieningen weer toegenomen. Het geweld van de afgelopen weken heeft de distributie van brandstof belemmerd, die nodig is om de openbare watervoorzieningen van Port-au-Prince te laten functioneren, en watertrucks kunnen geen water meer distribueren vanwege de onveiligheid en de gevechten. Als gevolg hiervan hebben sommige buurten nu beperkte toegang tot veilig drinkwater, wat zeer zorgwekkend is gezien de aanwezigheid van cholera.

Gegevens en informatie uit het internationale activiteitenverslag 2022.

IN 2022

• 45,500 spoedeisende hulp consulten
• 5,780 mensen behandeld voor opzettelijk fysiek geweld  
• 2,600 mensen behandeld voor seksueel geweld 

In 2022 probeerde Artsen zonder Grenzen (AZG) de enorme gaten in de gezondheidszorg op te vullen in Haïti, een land dat geteisterd wordt door escalerend geweld en een dodelijke opleving van cholera.

De toch al onstabiele situatie in Haïti verslechterde aanzienlijk in 2022, toen rivaliserende bendes een brute oorlog op straat uitvochten, waardoor de hoofdstad Port-au-Prince voor langere tijd werd verlamd en geïsoleerd. Deze ongekende gewelddadigheden leidden in de loop van het jaar tot een sterke stijging van het aantal patiënten dat in onze ziekenhuizen werd opgenomen.

Juli was de ergste maand, met meer dan 300 doden en talrijke meldingen van verkrachtingen. Veel huizen werden in brand gestoken en meer dan 20.000 mensen in de stad raakten ontheemd. Onder deze zeer moeilijke omstandigheden hebben onze teams gewerkt om de activiteiten in onze drie trauma- en noodziekenhuizen in Port-au-Prince in stand te houden en uit te breiden. We behandelden slachtoffers van schot- en steekwonden en slachtoffers van seksueel geweld, maar ook mensen met ernstige brandwonden en verwondingen door verkeersongevallen.

Ons ziekenhuis in Cité Soleil moest zijn activiteiten in april staken nadat een patiënt net buiten het gebouw was gedood. In juli hebben we de faciliteit echter heropend om te kunnen reageren op de grote toestroom van gewonde patiënten.

Na de aankondiging van een verhoging van de brandstofprijzen in september braken in het hele land gewelddadige protesten uit. Er werden barricades opgeworpen, waardoor veel hoofdwegen werden afgesloten en de economische activiteit tot stilstand kwam. De situatie werd nog verergerd toen een van de grootste bendes meer dan een maand lang de toegang tot de belangrijkste olieterminal van het land blokkeerde, waardoor de brandstoftekorten toenamen en gezondheidszorginstellingen moesten sluiten of hun diensten moesten verminderen omdat ze afhankelijk zijn van generatoren om elektriciteit te produceren.

De onrust verstoorde ook tijdelijk het waterdistributienetwerk, waardoor de aanvoer afnam en ideale omstandigheden ontstonden voor het opnieuw opduiken van cholera. Terwijl de uitbraak zich verspreidde, werd de gezondheidssituatie al snel nijpend, omdat zelfs basisvoorzieningen praktisch ontoegankelijk waren geworden door het aanhoudende geweld en de brandstofcrisis, die nog lang aanhield nadat de toegang tot de olieterminal was hersteld.  

Om deze problemen te verlichten, blijven onze teams een reeks medische diensten verlenen in de hoofdstad en andere delen van het land, ondanks de enorme uitdagingen om brandstof en medische voorraden te krijgen en om patiënten door te verwijzen tussen verschillende faciliteiten. Naast het runnen en ondersteunen van ziekenhuizen en gezondheidscentra, runnen we mobiele klinieken in de zwaarst getroffen wijken van Port-au-Prince, zoals Brooklyn, Bel'Air, Bas Delmas en Delmas 4. We zijn in staat om in deze moeilijk bereikbare gebieden te werken omdat het werk van AZG positief wordt ervaren en wordt gerespecteerd door de gemeenschappen.

Seksueel en gendergerelateerd geweld

Seksueel en gendergerelateerd geweld (SGBV) is een wijdverspreid probleem in Haïti. De dieper wordende sociaaleconomische crisis en het hoge niveau van bendegerelateerde oorlogsvoering hebben een aanzienlijke impact gehad op de psyche van hele gemeenschappen, die geïsoleerd zijn geraakt en meer blootgesteld zijn aan het risico op seksuele agressie. Artsen zonder Grenzen runt twee klinieken, in Port-au-Prince en verder naar het noorden in Gonaïves, en ondersteunt drie ziekenhuizen om slachtoffers van SGBV gespecialiseerde medische, psychologische en sociale zorg te bieden. Een gratis telefonische hulplijn heeft de drempels voor zorg verlaagd en biedt slachtoffers psychologische ondersteuning op afstand en doorverwijzingen naar gezondheidscentra. Onze mobiele klinieken die in onveilige, moeilijk bereikbare wijken werken, bieden ook SGBV-zorg aan.

Gezondheid van moeders

De beschikbaarheid en toegankelijkheid van gezondheidszorg voor moeders is zeer beperkt in Haïti, wat bijdraagt aan een van de hoogste sterftecijfers onder moeders ter wereld. Onze activiteiten in het zuiden van het land zijn erop gericht om tegemoet te komen aan de dringende behoeften op dit gebied. In 2022 hebben we onze activiteiten op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid in onze kliniek in Port-à-Piment, in het zuidwesten van Haïti, uitgebreid.

Noodhulp bij een cholera-uitbraak

Overvolle, onhygiënische leefomstandigheden en slechte toegang tot schoon water waren factoren in een grote opleving van cholera, een ziekte die ongeveer 10.000 mensen het leven heeft gekost sinds 2010, toen het land werd getroffen door een epidemie in de nasleep van een grote aardbeving.

Na de aankomst van de eerste verdachte gevallen in de AZG-voorzieningen eind september, hadden we tegen het einde van het jaar ongeveer 13.000 patiënten opgenomen in onze zes cholerabehandelcentra (CTC's) in en rond Port-au-Prince. Daarnaast behandelden we ongeveer 2.500 patiënten in de vier CTC's die we openden in het departement Artibonite, ten noorden van de hoofdstad.

Onze teams reageerden op de uitbraak in het hele land en ondersteunden lokale gemeenschappen door waterpunten te chloren en mensen bewust te maken van hygiënemaatregelen in enkele van de zwaarst getroffen wijken. In december verleenden we logistieke steun aan de choleravaccinatiecampagne van het ministerie van Volksgezondheid om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk mensen tegen de ziekte werden ingeënt.